Move a Mountain visie

West en Oost

Move a Mountain werkt vanuit de zienswijze van de Westerse psychologie en maakt ook dankbaar gebruik van de zienswijzen van de Oosterse filosofie en psychologie. Op deze manier betreden we zowel het terrein van “worden” als het terrein van “zijn”.

De Westerse psychologie kijkt vooral naar de ontwikkeling van de psyche, van de persoonlijkheid en probeert de mens zo te begrijpen (worden). Alhoewel er ook veranderingen gaande zijn in de Westerse kijk op de mens en hoe “behandeling” eruit zou moeten zien, wordt er sterk uitgegaan van de maakbaarheidsgedachte. Het uitgangspunt dat de persoonlijkheid gebaseerd is en voortkomt uit een ruimer veld van bewustzijn wordt niet erkend. Dat is het terrein van de Oosterse denkwijzen (zijn).

Onze visie is een samensmelting van beide werelden. Je raakt vertrouwd met het gegeven dat fundamenteel verschillende belevingen van “de werkelijkheid” naast elkaar bestaan. Er is de tijdloze, richtingloze en onvoorwaardelijke grond van Zijn, en tegelijkertijd leef je in de wereld van vorm en materie. Wij waarderen en erkennen de persoonlijkheid en maken daarnaast contact met de ruime maat van het bewustzijn die aan de basis ligt van de persoonlijkheid.

Potentieel en persoonlijkheid

Move a Mountain werkt vanuit het idee dat ieder mens een groot potentieel heeft waarover hij kán beschikken maar dat niet van nature en automatisch doet.
Je benut je potentieel niet omdat je al vroeg in je leven een persoonlijkheid ontwikkelt. Je persoonlijkheid is te beschouwen als de optelsom van alle ervaringen, gevoelen en conclusies over jezelf en de wereld in de vroege jaren van je leven.

De manier waarop je met uiteenlopende situaties omgaat of het karakteristieke gedragspatroon dat je in verschillende situaties vertoont, noemen we de persoonlijkheid (normen, motieven, houdingen, emoties, opvattingen en gewoontes).

Omdat je gewend raakt aan dit karakteristieke gedragspatroon, ga je je ermee identificeren. Je ervaart deze “way of life” als je eigen ik en zo ken je jezelf ook goed. Je denkt dat je dit bent. Sommige aspecten van je persoonlijkheid zijn het resultaat van je omgeving (opvoeding) en andere worden gevormd door aanleg.

Als je goed kijkt, dan zie je dat je persoonlijkheid zich wat eenzijdig ontwikkelt. Je persoonlijkheid bedient zich van een vast repertoire van denken, voelen en handelen zonder daar nog erg veel afwisseling in aan te kunnen brengen. En daarmee is de ontwikkeling van je persoonlijkheid altijd beperkt ten opzichte van je hele potentieel. Je groeit op in bepaalde omstandigheden, bij bepaalde ouders, je gaat naar een bepaalde school, met sommige kinderen speel je wel en met andere weer niet. Je ontwikkelt alleen datgene wat je nodig hebt om te kunnen functioneren in je relevante omgeving. Dit proces vindt plaats in je kindertijd en gaat volkomen onbewust. Je neemt als kind niet bewust het besluit om bijvoorbeeld onopvallend te worden. Dit doe je onbewust omdat het in de praktijk het beste blijkt te zijn. En wat is dan het beste? Dat gedrag waardoor je de liefde en aandacht van de omgeving behoudt en het minste risico loopt op uitsluiting.

En dat doet iedereen. Iedereen past zich aan aan zijn omgeving en in die aanpassing zit de beperking van je potentieel ingebakken. Bij iedereen ziet die aanpassing er anders uit maar het proces van aanpassing is bij iedereen hetzelfde.

We zijn op verschillende plekken de beeldende vergelijking tegengekomen waarin je wordt vergeleken met een taart. Je bent in potentie de hele taart. Je beschikt over vele kwaliteiten en eigenschappen. In reactie op je relevante omgeving ontwikkel je echter een puntje van die taart. Je ontwikkelt het puntje wat gericht is op de buitenwereld. Je ontwikkelt alleen datgene wat je nodig hebt om de omstandigheden het hoofd te bieden.

Dat klinkt alsof je opgroeit in moeilijke omstandigheden. Dat is gelukkig vaak helemaal niet het geval. Veel mensen groeien op in een fijn gezin en prima omstandigheden. Ook in harmonieuze gezinnen ontwikkel je een puntje, en benut je niet je hele potentieel. Dat is een gegeven. Onze ouders zijn immers ook een product van hun opvoeding en ook zij hebben maar een deel van hun potentie ontwikkeld.

Wij maken graag gebruik van deze vergelijking met de taart omdat dit een tamelijk eenvoudige manier is om het uit te leggen.

De persoonlijkheid die je ontwikkelt, is dus te zien als een beperkte versie van jezelf. Je leeft maar een deel van je potentieel, je bent niet meer in contact met wie je ten diepste bent.

Is dat erg? Er zijn genoeg mensen die het met hun persoonlijkheid prima doen in hun leven en in de wereld. En dat is heel fijn. Het wordt anders als iemand vastloopt, aan effectiviteit begint in te boeten, zich ongelukkig gaat voelen. Dan lijkt het erop dat de persoonlijkheid niet over voldoende mogelijkheden (meer) beschikt om het probleem op te lossen. We zetten het woord meer tussen haakjes omdat het tot een bepaalde tijd wel vaak heel goed heeft gewerkt. Iemand kan 40 worden met het voortdurend vermijden van conflicten en iedereen te vriend houden. En dan ineens lukt het niet meer, hij heeft overal gedoe en mensen beginnen hem te verlaten. De oude manier van doen werkt niet meer en hij heeft geen idee hoe hij het anders zou moeten doen. Dit zijn momenten waarop mensen op zoek gaan naar begeleiding.

We zullen iets meer uitleggen over de persoonlijkheid omdat de persoonlijkheid een aantal eigenschappen heeft die op ons allemaal van toepassing zijn.

De persoonlijkheid als verbeterproject
De persoonlijkheid is probleem-georiënteerd. Je ervaart jezelf of je levensomstandigheden als problematisch. Je hebt last van een bepaalde manier van handelen, een situatie in je leven, of gevoelens waarmee je niet goed raad weet. En daar wil je wat aan doen. Bij nadere beschouwing zal blijken dat “er-iets-aan-doen” zich volgens de logica van de persoonlijkheid al snel vertaalt in: iets van jezelf weg willen werken of jezelf willen verbeteren. Je bent misschien geneigd om je huidige manier van denken of doen af te keuren en te willen vervangen door nieuw gedrag. Je voelt je bijvoorbeeld onzeker en daar wil je van af. Je weet niet goed wat je wilt en je geeft jezelf daarvan de schuld. Je krijgt je werk niet op tijd af en je piekert je suf over de oorzaken daarvan. In het algemeen neig je ertoe om datgene wat je als ongewenst beschouwt tot een probleem te bestempelen dat moet worden “opgelost”.
De persoonlijkheid als afzonderlijk “ik”
De persoonlijkheid ziet zichzelf als een afzonderlijke entiteit. Ergens ga je denken dat je een apart bestaan leidt en moet je jezelf beschermen. Het stukje taart begint voor zichzelf en kan zichzelf niet meer ervaren als een deel van een groter geheel.
De persoonlijkheid als optelsom van je verleden
Vaak ben je helemaal geïdentificeerd met alles wat je meegemaakt hebben. Je bent dan je ervaringen, je verhaal. Het is een hele verademing als je ontdekt dat je niet je verleden bent. De uitspraak: “zo ben ik nou eenmaal” wordt in dat verband heel geestig. Je kunt hooguit zeggen dat je nou eenmaal zo geworden bent. Je ontdekt dat je niet alleen maar een gevolg bent maar ook een vervolg (met de mogelijkheid voor eigen invulling van je leven). En dat maakt dat je steeds losser komt te staan van je geschiedenis. Je geschiedenis bepaalt je steeds minder.

Je hebt een persoonlijkheid, je bent het niet

Move a Mountain werkt vanuit het idee dat je een persoonlijkheid hebt maar niet bent. Voor veel mensen is het een groot inzicht: je hebt een persoonlijkheid ontwikkeld, maar je bent niet je persoonlijkheid.
Je persoonlijkheid is te beschouwen als het houvast waarmee je het doet in je leven. Je persoonlijkheid verschaft je een identiteit. Het is heel makkelijk om dan te gaan geloven dat je dat bent. Maar dat is niet zo. Je persoonlijkheid is een beperkte versie van wie je nog meer bent. Daarom onderzoeken we in coaching altijd de persoonlijkheid maar laten het daar niet bij. We gaan ook op zoek naar je ruime maat. Wie ben je nog meer?

Zijn en worden

Move a Mountain werkt vanuit het idee dat zelfkennis leidt tot geluk. Zelfkennis gaat niet alleen over het opdoen van kennis over je persoonlijkheid maar over je hele zijn. Wij zien de hele mens, zijn verleden, zijn diepste aard, en het potentieel van waardevolle kwaliteiten waarover die beschikt.
We leven in een wereld waarin de persoonlijkheid heel belangrijk is. Het is erg belangrijk om “iemand te worden”.

Je verliest je in dagelijkse drukte, zoekt het constant maar kijkt consequent de verkeerde kant op. Je probeert het te vinden in duizend activiteiten, spant je in op het werk en maakt carrière, zoekt de mooiste vrouw, de trouwste echtgenoot, het grootste huis, maar zelfs als je die allemaal gevonden hebt, voel je je nog steeds niet tevreden. Er is een mogelijkheid om contact te maken met het niet geconditioneerde, vrije bewustzijn dat als basis onder je persoonlijkheid ligt. Dan blijkt dat deze essentiële basis van je bestaan nooit verloren is geraakt en helemaal vrij is van de beperkende ideeën en gewoontes die de persoonlijkheid zich heeft eigengemaakt. Je kunt “zijn” zonder dat je bezig bent met “worden”.

Het is al goed

Move a Mountain werkt vanuit het idee dat je al volledig compleet bent. Je persoonlijke effectiviteit neemt niet zozeer toe door het aanleren van bepaalde vaardigheden (verbeteren van de persoonlijkheid), maar door aansluiting te vinden bij je essentiële kwaliteiten en je diepste verlangens (bevrijding).
Er is natuurlijk niets op tegen om gedrag waarvan je last hebt te willen veranderen. Het is fijn om bezig te zijn met gelukkig zijn. De houding van waaruit je dat doet, is meestal niet zo effectief en ook niet erg vriendelijk naar jezelf. De sleutel ligt namelijk niet in het willen veranderen of aanpassen van gedrag dat je niet zint, maar juist in de acceptatie daarvan. Alleen wanneer je begint met volledige acceptatie van jezelf inclusief gedrag waar je last van hebt, ben je in staat om te zien wat daar eigenlijk de oorzaak van is. In volledige acceptatie ontstaat een realistisch beeld van wat IS, zonder de wens die realiteit te willen veranderen. In die realisatie ontspant het krampachtige proberen om “te veranderen”. En juist die ontspanning maakt verandering mogelijk!

Want alleen dan ben je in staat om te zien:

welke ideeën uit het verleden aan de basis liggen van dit gedrag.
dat dit oude gedrag vervangen kan worden door een realistische “open” blik die passend is voor het actuele moment.

Open houding

Move a Mountain werkt vanuit het idee dat deze accepterende “open” houding eigenlijk de enige manier is om met de werkelijkheid van NU om te gaan. De open houding stopt het herhalen van oud, aangeleerd gedrag. Dat aangeleerde gedrag was misschien functioneel in het verleden, maar gaat je nu in de weg zitten.
De open houding betekent dat je volledig accepteert wat zich in je aandient. Alle gevoelens, gedachten en houdingen zijn welkom omdat zij voortkomen uit de logica van het moment waarop zij ontstaan zijn. Meestal is dat een moment ver in je persoonlijke verleden toen je persoonlijkheid nog niet volgroeid was. Deze “oude aannames” zijn onbewuste ideeën over hoe je je in de wereld hebt te gedragen. Wat je er bijvoorbeeld wel en niet van kunt verwachten, wat er van jou verwacht wordt, wat je wel en niet mag denken en voelen. Al die persoonlijke bagage heb je in de loop van je leven verzameld. Sommige aannames zijn uiterst nuttig en zullen je tot de dood van dienst blijven. Andere blijken gebaseerd op ervaringen die je eens in het verleden opdeed en die je, met het nog niet volwassen referentiekader van toen, geïnterpreteerd hebt en daar vervolgens conclusies aan hebt verbonden.

Volwassen worden

Move a Mountain werkt vanuit het idee dat volwassen zijn betekent dat je verantwoordelijkheid neemt voor je eigen leven.
We hebben met elkaar afgesproken dat je volwassen bent als je 18 bent. Wij bedoelen iets anders met volwassenheid. Wij bedoelen dat je moet ophouden om met kinderogen naar de wereld te kijken. We hebben allemaal de neiging om op een aantal punten niet echt op te groeien. Je vindt dat je nog ergens recht op hebt, bent nog ergens verongelijkt over of wil nog iets voor elkaar boksen. Dat houdt je klein en afhankelijk van de “grote boze buitenwereld”. Het maakt ook dat je eigenlijk niet zo beweegt, geen verantwoordelijkheid neemt voor je eigen leven. Je wacht namelijk nog ergens op….er moet nog iets komen en dat moet van buiten komen, van anderen komen. Het is het kind in je dat nog ergens op wacht. Volwassen worden betekent dus niet alleen 18 worden maar ook dat je alles waar je nog op wacht of hoopt, loslaat. Echt loslaat. Je laat je verwachtingen los. Daarmee bevrijd je jezelf uit de gevangenis van als en dan, van ooit en nooit, van toen en straks. Je bent vrij en vanaf dat punt kun je je eigen leven gaan vormgeven. Op je eigen manier, volgens je eigen moraal.